Wanneer we lezen over G'D's toorn, genade en waarheid, Jom Kippoer dan komen belangrijke begrippen in het vizier. Luisteren we even naar wat rabbijnen hierover verduidelijken. Een studie rond VERZOENING. Verzoening: ideeën naar aanleiding van de Jom KippoerWajikra [Leviticus] 16:1-34Sjemot [Exodus] 33:12--34:10Haftara: Jesjaja 57:14-58:12, Jom Kippoer = de dag van deverzoening We zijn ideeën verschuldigd aan rabbijn prof. JonathanMagonet. De woorden van de sleutelzin van Jom Kippoer zijn. Adonai, Adonai, el rachoem wechanoen, erech apajiemwerav chesed weëemet, notzer chesed laälafiem, noseeavon wafesja, wechataä wenaké – Eeuwige, Eeuwige,God, barmhartig en genadig, zeer geduldig envervuld van liefde en waarheid; die Zijn liefdein stand houdt voor duizenden geslachten; dieovertreding, dwarsheid en tekortschietenvergeeft; en die de bezoedeling wegneemt enstraf achterwege laat.ExodusDeze tekst bestaat al lang en is in de Joodse traditie bijzonder. Hij komt voor het eerst voor in de Tanach in het boek Sjemot [Exodus]. Nadat de Kinderen Israëls het gouden kalf hebben aanbeden en God heeft gedreigd hen te verlaten, bidt Mosjee tot God. Hij vraagt God hem Zijn eigenschappen[krachten, kwaliteiten, werkingsfactoren] te tonen, zodat Mosjee beter weet hoe hij dit moeilijke volk moet leiden. God antwoordt hem door voor Mosjee langs te gaan en Hij spreekt daarbij de woorden die wij citeren, in een specifieke versie; in de traditie is deze uitspraak bekend geworden als de dertien attributen van God. Op een later tijdstip in de Tora, als God weer boos is op het volk, probeert Mosjee God ertoe te brengen het te redden. Als geen van zijn argumenten wordt geaccepteerd, citeert hij Gods eigen woorden, als om te zeggen: U hebt gezegd dat U genadig bent en geduldig – hier is Uw kans om dat te bewijzen! God stemt in.In Exodus luidt de tekst 34:6-7SVV Exodus 34:6-7 6. HEERE, HEERE, God, barmhartig en genadig, lankmoedig en groot van weldadigheid en waarheid. 7 Die de weldadigheid bewaart aan vele duizenden, Die de ongerechtigheid, en overtreding, en zonde vergeeft; Die den schuldige geenszins onschuldig houdt, bezoekende de ongerechtigheid der vaderen aan de kinderen, en aan de kindskinderen, in het derde en vierde lid.`tm,(a/w ~yIP:ßa; %r ~Wxßr: laeî hw"ëhy> Ÿhw"åhy>  !wO°[' afeînO ~ypiêl'a]l' ‘ds,x,’ rcEïnO tAbªa' !wOæ[] ŸdqEåPo hQ,ên:y> al{å ‘hQen:w> ha'_J'x;w> [v;p,Þw"`~y[i(BerI-l[;w> ~yviÞLevi-l[; ~ynIëb' ynEåB.-l[;w> ‘~ynIB'-l[;Wie goed oplet, hoort een variatie ervan in het boek Jona, dat ‘s middags op Jom Kippoer gelezen wordt. Het ziet er naar uit dat Jona boos is op God omdat Hij te veel genade toont en te veel geduld en omdat Hij deze eigenschappen laat werken ten goede voor de vijanden van Israël, de inwoners van Ninevé. Wat vooral opmerkelijk is, is dat elke keer als de uitspraak wordt geciteerd, er een ander stukje van de tekst wordt weggelaten of aangepast. Elk van de profeten of psalmschrijvers formuleerde de uitspraak op zo’n manier dat zij hun specifieke boodschap erin kwijt konden.SVV Jona 4:2 En hij bad tot den HEERE, en zeide: Och HEERE ! was dit mijn woord niet, als ik nog in mijn landwas ? Daarom kwam ik het voor, vluchtende naar Tarsis; want ik wist, dat Gij een genadig en barmhartig God zijt, lankmoedig en groot van goedertierenheid, en berouw hebbende over het kwaad.NBV Ik wist het wel: u bent een God die genadig is en liefdevol, geduldig en trouw, en tot vergeving bereid [~xn] vb. Niphil, Eng. be sorry, console oneself. %r !WNæx;-lae( ‘hT'a; yKiÛ yTi[.d:ªy" yKiä `h['(r"h'-l[; ~x'ÞnIw> ds,x,ê-br:w> ‘~yIP;’a;OPTILLENEr zijn drie vormen van fout die JHWH optilt.af'n" 1) optillen, opheffen, dragen, nemenQal ook ondersteunen, dulden, wegnemen, wegdragen, vergeven. Niphal1 opgenomen worden, weggebracht worden, weggedragen zijn, opgeheven. Wederkerig zichzelf opheffen, opstijgen, gebroen zijn, gedragen zijn,w eggenomen worden, weggeveegd worden. Piel verheffen, ondersteuenen, helpen, bijstaan, verlangen, fig. smachten, dragen, doordragen. Hithpael zichzelf verheffen, opstijgen. Hiphil iemand ertoe brengen te verdragen (bv. Onrecht), iemand ertoe aanzet(ten om te brengen, gebracht te hebben. God neemt weg, vergeeft, verwijdert.ha'_J'x;w> [v;p,Þw" !wO°[' Maar het vers gaat verder met wenakee lo jenakee, God zal niet iedereen onschuldig verklaren. hQ,ên:y> al{å hQen:w>ongerechtigheid, en overtreding, en zonde/die schuld, misdaad/overtreding en zondeSVV maar (de schuldige) houdt Hij zeker niet onschuldigNBV maar niet alles ongestraft laatDit suggereert dat we eerst moeten toegeven dat we verkeerd hebben gedaan, tot inkeer moeten komen en proberen te veranderen. Als we dat niet doen, moeten we de prijs betalen voor wat we hebben gedaan. Maar als de rabbijnen deze uitspraak citeren, laten ze de laatste twee woorden weg, waardoor ze hem een betekenis geven die precies het omgekeerde is van de betekenis in de Tora. Inplaats van wenakee lo jenakee, God zal geen schuldigen voor onschuldig laten doorgaan, stopten zij bij wenakee, suggererend dat God iedereen voor onschuldig houdt. Ze hebben God nog aardiger gemaakt. Een buitengewoon staaltje van rabbinale chotspe. (Jiddisch: brutaliteit).Barmhartig en genadig!WN=x;w> ~Wxßr:Er zijn twee formuleringen die de kern vormen van het vers. De ene stelt dat God rachoem 1 We brengen hier wat Spraakkunst. Niph. En andere volgende dergelijke woorden zijn de een werkwoordvorm. Zeer belangrijk om bv. Transitieve werkwoorden, causatieve en versterkte of wederkerige vormen te onderscheiden.wechanoen is. Men hoort dat beide woorden dezelfde klinkers hebben, wat betekent dat zij in feite samen één denkbeeld vormen.Rachoemwordt vertaald met barmhartig of compassievol, en lijkt te zijn afgeleid van het woord rechem, dat baarmoeder betekent. Het roept het beeld op van de liefde die een moeder voelt voor haar ongeboren kind.Het tweede woord, chanoen, betekent genade. Een daad van genade kenmerkt zich doordat men iets doet voor een ander zonder daarvoor iets terug te verwachten of willen hebben. Het gaat om zuivere generositeit, om altruïsme. De twee woorden vormen een soort samengestelde idee. Ze spreken over een liefde zonder beperkingen of begrenzingen, onvoorwaardelijke liefde, een liefde die overstroomt, een liefde die niets terug verlangt. Dat is een aspect van Gods liefde.Genade en trouw Afb. Verloren Zoon – Barmhartige Vader.t,(a/w WnyheÞl{a/ hw"ïhy> lae_r"f.yI [m;Þv. ^ïb.b'l.-lk'B. ^yh,_l{a/ hw"åhy> taeÞ T'êb.h;a'äw>`^d Wn[.m;îv'w>Het komt er daarbij op te HOREN en te DOEN.Wanneer iemand zich intensief bezig houdt met Thorastudie, gaat hij boven de intellectuele dimensie van de Thora uit en ziet meer en meer dat het een medium is waardoor iemand G’ddelijk essentie kan waarnemen en zich kan verEENinigen met deze G’ddelijke essentie.SPREKEN MET G’D’S STEMDit is niet zomaar een abstract concept. Door de studie van de Thora, identificeert een persoon zichmet G’D dusdanig dat al zijn mogelijkheden van uitdrukking Hem weerspiegelen: zijn gedachten zijn G’D’s gedachten en zijn woorden zijn G’D’s woorden. Dit proces wordt benadrukt in het Shema Jisrael wanneer we lezen: Ik zal regen voor jullie land geven, sprekend als het ware in G’D’s Naam.Om deze vereenzelviging te laten gebeuren, moet iemands Thorastudie worden gekenmerkt door bittoel [Zelf wegcijferen, het menselijke concept van wegcijferen tot aan het punt van erkenning dat G’D de enige ware realiteit is]. Wanneer iemand zijn eigen egocentrisch belang kan prijsgeven en zichzelf wijdt aan G’D, kan hij zich identificeren met het G’ddelijke op zodanige wijze dat de woordenschat van de Thora die hij uitspreekt, de woorden van G’D zijn.We nemen de woorden van Groeteman letterlijk over.Een studie op dit niveau verheft een persoon boven alle grenzen van wereldse existentie. Het naleven en in acht nemen van de mitzwot daarentegen, hangt af van begrenzingen, want mitzwot moeten worden vervuld binnen de grenzen van tijd en ruimte. Deze contradictie komt tot uiting bij het aanleren aan een persoon over de wetten van het brengen van offers, dat kan dan worden beschouwd alsof de persoon zelf het offer brengt. Ofschoon hij nachts leert en buiten de Beth HaMikdash [de Tempel], waar het brengen van offers verboden is, is het bestuderen van de wetten equivalent aan het eigenlijk brengen van offers. Want de studie van Thora stelt de mens in staat zich te verbinden met G’D’s Wil, zoals het existeert in Zijn gedachten, niet in tijd en ruimte.De mitzwot daarentegen betekent de vervulling van G’D’s Wil binnen deze begrenzingen.De attributen van JHWH1) Eeuwige: IK ben het die medelijdend is voordat de mens zondigt, hoewel IK weet dat hij uiteindelijk zal zondigen.2) Eeuwige: En IK ben het die medelijdend is nadat de mens zondigt en spijt betuigt.3) G’D: ook dit is een eigenschap van barmhartig zoals is gezegd : ” Mijn G D waarom heeft u mij verloochend? ” iemand kan niet zeggen tot de eigenschap van strenge gerechtigheid: “Waarom heeftu mij verloochend?”.4) Die barmhartig is: HIJ is met barmhartigheid met de armen ; m.a.w. als je de armen en zwakken minacht, minacht je mij ook.5) En Genadig: HIJ is genadig naar de rijken.6) Lankmoedig: HIJ is geduldig en niet snel met het vorderen van vergelding, in de hoop dat de schuldige teshoewa doet.7) Vol van liefde: Hij handelt met liefdevolle goedheid naar diegene die gebrek hebben aan verdienste.8) En waarheid: Hij eert en beloont die zijn wil vervullen.9) Die liefde blijft betonen tot in het duizendste geslacht: HIJ beschermd de liefdevolle goedheid welke een persoon doet voor HEM tot in het duizendste geslacht, zelf tot het tweeduizendste.10) Die misdaad: verdraagzaamheid ten aanzien van overtredingen welke mensen begaan opzettelijk.11) Schuld: HIJ draagt de ongerechtigheid die een persoon begaat in een opwelling van opstandigheid.12) En zonden vergeeft: HIJ draagt zonden die niet moedwillig zijn begaan.13) Maar niet geheel en al ongestraft laat: HIJ zal degenen zuiveren die teshoewa doen, maar niet degenen die verzuimen om teshoewa te doen.De dertien Goddelijke eigenschappen worden alleen gezegd in een Minjan, een gemeenschap van tenminste tien mannen.Berouw, bekering, ommekeerhb'WvT. (t®shûbâ) answer. Shub – sjoev = terugkeren is het werkwoord.Het werkwoord is een van de meest gebruikte werkkwoorden in de Tora (1050 x). Vaak in Jeremia en in de Psalmen (71 x), Genesis (68 x), Ezekiel (62 x), 1 Kon. (62 x), 2 Kron. (61 x), 2 Kon. (55 x), Jes. (51 x). NBG Jeremiah 4:4 besnijdt u voor de HERE en doet weg de voorhuid van uw hart, gij mannen van Juda en inwoners van Jeruzalem, opdat mijn gramschap niet uitsla als een vuur en onuitblusbaar brande om de boosheid uwer handelingen.SVV Jeremiah 4:4 Besnijdt u den HEERE en doet weg de voorhuiden uwer harten, gij mannen van Juda en inwoners van Jeruzalem! opdat Mijner grimmigheid niet uitvare als een vuur, en brande, dat niemand blussen kunne, vanwege de boosheid uwer handelingen.ihd"ÞWhy vyaiî ~k,êb.b;l. tAlår>[' ‘Wrsi’h'w> hA'ªhyl; WlMoåh>NBV Laat je besnijden voor de HEER, ontdoe je van de voorhuid van je hart, inwoners van Juda en Jeruzalem. Anders slaat zijn toorn uit als een vuur, een brand die niet te blussen is, vanwege jullie kwalijke praktijken.Hier zien we hoe deze teshoewa verbinding heeft met het verbond.In de verwijzing naar de besnijdenis (cf; ook Paulus) en naar de innerlijkheid, het hart van de mens gaat ~k,êb.b;l. - lev = hart, vandaar ons woord lef.De authentieke her-aansluiting op het Verbond, het hart reinigen, het kwade overleg binnenin eruit weghalen (Jer 4:14), in U braakliggende velden opwaarderen (Hos 10:12) .. de teshoewa is het openbloeien van de schepping en de bevrijding in eindtijdelijk persectief. Ons woord bekering zegt dus niet genoeg. Bekering is super positief het gaat het verst van al de ontworteling van het kwade en het hoopt en gelooft in het Godgegeven herstel.NBG Hosea 10:12 Zaait in gerechtigheid, oogst in liefde, ontgint u nieuw land. Dan is het tijd om de HERE te vragen, totdat Hij komt en voor u gerechtigheid laat regenen.SVV Hosea 10:12 Zaait u tot gerechtigheid, maait tot weldadigheid; braakt u een braakland; dewijl het tijd is den HEERE te zoeken, totdat Hij kome, en over u de gerechtigheid regene.Er zijn woordenboeken die tien begrippen geven om de teshjoewa te omschrijven.- De basisidee is omkeren. De beweging terug, de rug toekeren.... In Joodse commentaren zoekt men altijd eerst of JHWH niet het onderwerp is. - Er zit ook vaak een herhaling in terug. – Zeer dikwijls gaat het om d eterugkeer naar het verbond, berouw om het feit dat men ervan wegging of er tegenin ging. Penitentie doen heette dat. Een vorm van straf uitzitten om terug goed te maken in de richting van wat er verkeerd was. Zo wordt de Qal vorm van het werkwoord 129 x gebruikt. De relatie JHWH en de mensheid wordt 11 x in de hiph-werkwoord vorm gebruikt.Wbyviêh'w> SVV Ezekiel 14:6 Daarom zeg tot het huis Israels: Alzo zegt de Heere HEERE: Bekeert u, en keert u af van uw drekgoden, en keert uw aangezichten af van al uw gruwelen.De mensheid moet zichzelf afkeren....Het verbond komt 164 x voor. Het merendeel zijn het de profeten die eropsteunen. De profeet die uitdrukkelijk meer ertoe aan zet is Jeremia.Ook de terugkeer uit de ballingschap is in deze werkwoord-gebruiker..